Ebced Hesabı Nedir?
Ebced hesabı, kelimelerin sayısal değerlerini hesaplayarak bunlardan anlam çıkarmaktır. Bazı kaynaklarda cifir olarak da bahsedilir. Ebced kelimesi eski Arap alfabesinin ilk dört harfinden (elif, be, cim, dal) türemiştir. Ebced hesabı genellikle Arap ve İbrani harfleriyle yapılır.
Ebced Hesabının Amacı
Ebced hesabının amacı kelimelerin sayısal değerlerini hesaplayarak çıkarımlar yapmaktır. Aynı zamanda özel mektuplarda, edebi eserlerde ve tarihi belgelerde de kelimlerin yanında sayısal anlamlar belirtmek amaçlar. Ebced hesabı yardımıyla ortaya atılmış pek çok kehanet bulunmaktadır. Ebced hesabı sayesinde dini metinlerden de geleceğe yönelik anlamlar çıkarılabilir. Çocuklara doğduğu yılla ilişkili isim vermede kullanılır. Ebced hesabının amaçlarından bir diğeri ise kişinin karakteri hakkında fikir vermesidir
Ebced hesabı İslamiyet sonrası Türk edebiyatında ve Fars edebiyatında aruz vezniyle yazılmış eserlerde karşımıza çıkabileceği gibi sembolizm amacını güderek tarihi belgelerde ve eserlerde kullanılabilir. Örneğin en bilinen ebced hesaplarından biri İstanbul’un fethine işaret eden ve Sebe suresi 15. ayette geçen “beldetün tayyibetün”den (çok güzel belde) çıkarılan ebced hesabıdır. Harf değerleri sırasıyla 2, 30, 4, 400, 9, 10, 2 ve 400’dür. Ebced değerlerinin toplamı İstanbul Türkler tarafından fethini, hicri 857’yi verir.
Ebced Hesabının Tarihi
Ebced hesabının tarihini Hz. Ademe’e kadar dayandıranlar vardır. Yirmi sekiz harflik Arap alfabesi Emevi Halife Abdülmelik b. Mervan döneminde alfabenin kolay ezberlenmesi amacıyla değiştirilerek bugünkü sıralamasını almıştır. Fakat Arap harfler hâlâ ebced değerlerini korumaktadır.
Ebced Hesabı Nasıl Yapılır?
Ebced hesabı yapılırken kelimleri oluşturan harflerin sayı değerleri bilinmelidir. Esas olan harflerin okunuşları değil yazılışlarıdır. Hareke ve şeddelere dikkate alınmaz. Eski Arap harflerinin ebced değeri aşağıdaki gibidir:
Ebced değerleri ya harfine kadar ardışık ilerlerken bundan sonra önce onar onar sonra yüzer yüzer bine kadar ilerler. İlk dokuz harf birler basamağı anlamında âhâd, sonraki dokuz harf onlar basamağı anlamında âşâr ve son harfe de yüzle basamağı anlamında miât değerleri verilmiştir.
Ebced hesabı yapılırken kelimeler harflerine bölünür ve her harfin ebced karşılığı toplanır.
Örneğin Muhammed isminin ebced değerini hesaplayalım. Ebced değerini hesaplarken kelimenin mim, hâ, mim ve dalharflerinden oluştuğunu görürüz. Harflerin ebced değerlerini toplarsak 92 sayısına ulaşırız.
